‘Oorlog en conflict zijn de wereld nog niet uit’
Lisette Mattaar is directeur van Het Nationaal Fonds voor Vrede, Vrijheid en Veteranenzorg (vfonds). Het fonds geeft ieder jaar geld aan meer dan tweehonderd projecten die bijdragen aan een vreedzame samenleving. Het vfonds nam ook het initiatief voor het maken van De Slag om de Schelde.
Zijn de verhalen over de Tweede Wereldoorlog inmiddels niet allemaal verteld?
“Veel dingen die we vandaag de dag als vanzelfsprekend ervaren, zijn soms heel moeilijk uit te leggen. Zoals het kunnen leven in vrede en vrijheid, wat democratie betekent, welke rechten we hebben en welke organisaties en mensen deze beschermen. Door over oorlogen te vertellen, kunnen we ons beter inleven in mensen die dit meemaken. Ook zijn we ons hierdoor bewuster van hoe we dit kunnen voorkomen.”
We zijn geneigd om daden en mensen uit de oorlog te bestempelen als ‘goed’ of ‘slecht’. Marinus zat bij de NSB en ging meevechten met de Duitsers aan het oostfront. Is hij een slecht mens?
“Gijs Blom vertolkt de rol van Marinus op een bijzondere manier. Hij laat zien waaróm Marinus deze keuze gemaakt heeft. In zijn leven heeft Marinus namelijk al veel meegemaakt, waardoor hij hoopt het leven van zijn familie te verbeteren door zich aan te sluiten bij de NSB. Dit leert ons dat het in momenten van oorlog soms heel moeilijk is om te beoordelen wat het beste is voor jou, je omgeving en de samenleving. Ook leert het ons dat je iemand niet per se hoeft te vergeven om diegene toch te kunnen begrijpen. Dit kan ons dan weer iets leren over oorlog. En het kan aanleiding zijn om het gesprek aan te gaan.”
Wat beschouw jij vandaag de dag als een verzetsdaad?
“Teuntje laat in de film zien dat verzetsdaden niet altijd groots en stoer zijn, maar soms juist heel klein en betekenisvol. Volgens mij gaat het vooral om moed. Moed om actie te ondernemen en – soms gevaarlijke – dingen te doen om anderen te helpen. Natuurlijk leven we vandaag de dag niet onder het juk van een bezetter in Nederland, maar ook nu zijn er belangrijke onderwerpen waar we iets mee moeten. Denk aan migratie, de Black Lives Matter-beweging, ons koloniaal verleden of de effecten van corona op onze samenleving. Steeds gaat het om de vraag: ga ik hier op de juiste manier mee om en heb ik respect voor de ander?”
Denk je dat er ooit nog oorlog in Nederland kan komen?
“Ik hoop het niet, maar we moeten samen waakzaam blijven. Oorlog en conflict zijn de wereld nog niet uit en komen soms dichterbij dan we denken. Ook zien we dat onvrede op andere plekken in de wereld tot spanningen kan leiden ín Nederland. Er zijn veel mensen in Nederland die kort geleden nog een oorlog hebben meegemaakt. Denk aan veteranen of oorlogsvluchtelingen. Door naar elkaar te blijven luisteren, elkaars verschillen te accepteren en goed op elkaar te letten kunnen we de eerste voortekenen van oorlog sneller herkennen. Daarmee kunnen we voorkomen dat groepen tegenover elkaar komen te staan en de boel uit de hand loopt.”
over vfonds
In Nederland is het al een mensenleven lang vrede. Dat is geen vanzelfsprekendheid, integendeel: zo’n lange periode van vrede, vrijheid en veiligheid is uniek in de geschiedenis van ons land. Vrede moet je daarom koesteren. Aan vrede moet je werken, elke dag weer. Dat is precies wat het Nationaal Fonds voor Vrede, Vrijheid en Veteranenzorg (vfonds) doet. Vfonds steunt initiatieven en projecten die Nederland er steeds weer aan herinneren hoe bijzonder vrede en vrijheid zijn. En hoe waardevol onze democratie is. Daarom is het belangrijk om de herinnering aan oorlog levend te houden, slachtoffers te herdenken en oorlogsveteranen te waarderen. Vfonds is dan ook trotse initiatiefnemer van de De Slag om de Schelde, omdat de film het voor velen onbekende verhaal van een impactvolle gebeurtenis vertelt en hiermee jong en oud weet te raken.
